JAMA MICHALIKA W KRAKOWIE

Aeroplany, czyli Wesoła Nowina Krakowska Stanisława Jerzego Kulisia
Erotany IV

Stanisław Jerzy Kuliś tworząc poemat Aeroplany - optykę Chronosa - przeciwstawia kompozycji ponadczasowych prądów światła w przestrzeni. W poemacie ożywają postacie znane z obrazów umiejscowionych na ścianach Jamy. Dzisiejsza Jama synchronicznie obejmuje nie tylko teraźniejszość, ale także przełom wieków dziewiętnastego i dwudziestego. Ściślej mówiąc, akcja rozpoczyna się na początku dwudziestego stulecia. Oto sławny Feliks Manggha Jasieński zaprasza na lot aeroplanem, a jest to lot i w przestrzeni, i w czasie. Jego sens jest magiczny. (...)

W poemacie S. J. Kulisia motyw lotu (wzniosłość), reprezentowany przez postać Wyspiańskiego, jest równie ważny jak w żartobliwej semantyce obrazów umieszczonych na ścianach kawiarni. Powtarzające się refrenicznie słowa "lekko w weselu śmiechem prosto w niebo pędząc..., lekko w weselu aeroplanami w niebo fruną" - powracają w epilogu poematu, co więcej, są głównym elementem rytmu, którym poemat pulsuje. (...)

W poemacie dokonano swoistej interpretacji sfery młodopolskiej fantazji ze wskazaniem na jej aktualność. Wizjoner, Stanisław Jerzy Kuliś utrafił w sedno rzeczy. Aby to pojąć trzeba wsiąść wraz z nim do Aeroplanów.

Bogusław Żurakowski